چگونه حافظه خوبی داشته باشیم؟
افرادی که از توانمندی‌های مغز خود بیشتر استفاده می‌کنند، روابط اجتماعی، اشتغال و زندگی رضایت‌بخش‌تری دارند. نکته جالب توجه این است که ما می‌توانیم توانمندی‌های مغز خود را ارتقا دهیم. انعطاف‌پذیری مغز یکی از خصوصیات مغز انسان است که توانبخشی مغز را برای ما میسر می‌سازد. یکی از چالش‌هایی که در دنیای مدرن با آن سروکار داریم، چالش یک حافظه خوب است که در داشتن شغل و روابط موفق بسیار دارای اهمیت است.
در ابتدا لازم است کمی راجع به حافظه بیشتر بدانیم. مغز اطلاعاتی را که در مدت کوتاهی دریافت میکند در حافظه کوتاه‌مدت ذخیره میکند و در اغلب موارد با تکرار اطلاعات می‌توانیم آنها را به حافظه بلندمدت منتقل کنیم و وقتی وارد حافظه بلندمدت شد، معمولا قادر خواهیم بود به مدت نامحدودی به آنها دسترسی داشته باشیم.
حافظه بلندمدت
برخی از اطلاعات حافظه بلندمدت مانند یک تولد به‌یادماندنی ممکن است سال‌ها در ذهن باقی بمانند اما بعضی دیگر ممکن است بیش از یک هفته در خاطرتان نماند. حافظه بلندمدت مانند یک کتابخانه پر از کتاب است که چون برخی از کتاب‌ها را بیشتر خوانده‌اید جای آنها را براحتی به یاد می‌آورید و برخی تجربه‌ها را چون برای شما هیجان بیشتری داشته است و یا اینکه بیشتر به آن فکر می‌کنید، بهتر به خاطر سپرده می‌شوند.
- به یادآوردن خاطرات گذشته مانند پل ارتباطی اطلاعات جدید را با دانش ذخیره شده پیوند می‌دهد به همین دلیل خاطرات مانند الگوهای حل مسئله هستند که مانند یک راهنما برای مغز و رفتار عمل می‌کنند و منجر به یک واکنش مناسب در موقعیت می‌شوند.
- بهره بردن از قدرت هیجان در خاطرات، عاطفه و هیجان موقعیت در به‌خاطر سپردن نقش مهمی دارند. این هیجان می‌تواند یک اتفاق شاد و غیرمنتظره یا حادثه‌ای تکان‌دهنده باشد.
- برقراری اتصال‌های دائمی طبیعی است که در طول زمان ما میزانی از اطلاعات ذخیره شده خود را از دست بدهیم اما با به خاطر سپردن حالات درونی، موقعیت و فضایی موضوع، می‌توانید اتصال‌های قویتری برای اطلاعات جدید ایجاد کنید.
حافظه کوتاه‌مدت
حافظه کوتاه‌مدت فضایی موقت را برای نگهداری اطلاعات فراهم می‌آورد که مانند میز امانت کتابخانه است. چند کتاب را مقابل خودتان می‌گذارید ولی همیشه اطلاعات آنها را برای مدتی طولانی به خاطر نمی‌آورید.
- اهمیت دادن به زمان زمان در کیفیت به خاطر سپردن آنچه می‌شنویم موثر است. برای مثال همیشه ابتدای یک فهرست را بهتر از موارد اواسط فهرست به خاطر خواهید داشت. به این موضوع اثر تقدم گفته می‌شود. این موضوع در مورد اواخر فهرست با عنوان اثر تاخر نیز صادق است.
- کاهش عوامل حواس‌پرتی اگر به محتوای حافظه‌کوتاه مدت توجه مستمری نداشته باشیم به سرعت تحلیل می رود. با کاهش عوامل حواس‌پرتی مانند گوشی همراه، و عوامل مزاحم محیطی می توانیم از حافظه کوتاه‌مدت خود بهره بهتری ببریم.
- تمرکز بر روی یک مورد عملکرد چند تکلیفی (انجام دادن هم‌زمان چند کار با هم) برای حافظه کوتاه‌مدت یک بار اضافی محسوب می‌شود و حتی می‌تواند ساده‌ترین موضوعات را دچار فراموشی سازد.
- تصویری کردن حافظه برخی از افراد حافظه تصویری بهتری دارند، آنها با یکبار نگاه کردن به یک تصویر می‌توانند براحتی آن را بخاطر بسپارند. این افراد با به‌کار گرفتن قدرت تجسم خود در رویارویی با آنچه می‌بینند، این تبحر را بهبود می‌بخشند.
وقتی در زندگی روزمره خود دچار اشکالاتی در حافظه می‌شوید، در ابتدا باید خلق خود را مورد بررسی قرار دهید و اگر درگیر عوامل استرس‌زای خاصی نیستید؛ می‌توانید با مراجعه به روانشناس‌شناختی در جلسات بازتوانی حافظه شرکت کنید تا از بهترین توانمندی ذهنی خود بهره‌مند شوید. در نظر داشته باشید که حافظه ابعاد متنوعی دارد و شناسایی اشکال در نوع خاصی از آن، شما را در مسیر بهبود بهتر یاری می‌دهد.
………………………………………………………………………………
پروانه فرهادبیگی
دانشجوی دکترای روانشناسی شناختی